Prof. Dr. Süleyman İrvan: “Olağan dışı durumlarda güvenilir doğrulama platformları devreye girmeli”

Terör hücumlarından çabucak sonra getirilen yayın yasaklarının dedikodu ve söylentinin önünü açabildiğine dikkat çeken uzmanlar, bu üzere durumlarda medyanın süratli ve en hakikat biçimde bilgilendirilmesinin değerine vurgu yapıyor. Medyadaki yanlış haberlerin kıymetli bir kısmının gazetecilerin yanlışsız bilgiye ulaşmada yaşadıkları zahmetlerden kaynaklandığını kaydeden Prof. Dr. Süleyman İrvan, olağan dışı durumlarda sağlam doğrulama platformlarının devreye girmesi gerekliliğinin altını çizdi.

Üsküdar Üniversitesi İrtibat Fakültesi Gazetecilik Kısım Lideri Prof. Dr. Süleyman İrvan, terör taarruzları sırasında medyaya yayın yasağı getirmenin yanlışsız bir tercih olmadığını söz etti.

Öncelikle unsurlara dayalı habercilik yapılmalı

Prof. Dr. Süleyman İrvan, terör olayları yaşandığında yapılan haberciliğin de tartışma konusu olduğuna dikkat çekti ve kelamlarına şöyle devam etti:

“Açıkçası bu bahiste epey güzel oluşturulmuş gazetecilik etik prensipleri mevcut. Gazeteciler öncelikle kendi meslek unsurlarını özümsemeli ve prensiplere dayalı bir habercilik yapmalı. Örneğin Türkiye Gazeteciler Cemiyeti Hak ve Sorumluluk Bildirgesi’nde ‘Gazeteci kamuoyunu doğru bilgilendirme hakkı ile terör propagandası arasındaki farkı gözetir’ deniliyor. Yani gazeteci terör olayını elbette yanlışsız biçimde haberleştirmeli fakat terör örgütünün propagandası olarak değerlendirilebilecek biçimde sansasyonelleştirmemeli, halkta dehşet ve panik oluşturacak bir biçimde haber yapmamalı. Uygun bir gazeteci bunun ayırdına varabilen gazetecidir. TGC Bildirgesi düzgün gazeteciliğin ölçüsünü de koyuyor. Bildirgede ‘Ölümlere ilişkin haberlerde sansasyonel ve acıları artıracak üslup kullanılamaz. İnsanlarda travma yaratacak kan ve şiddet içeren fotoğraflara yer vermez, saldırının sonuçlarını korku ve yılgınlık yaratacak biçimde büyütmez’ tabirleri yer alıyor.”

Yayın yasağı komplo teorilerine yol açıyor

Yayın yasaklarının yanlış bir tercih olduğunu söz eden Prof. Dr. Süleyman İrvan, “Çünkü yayın yasakları aslında daha tehlikeli olan dedikodu ve söylentinin önünü açıyor. Beşerler ‘Demek ki çok kötü bir şeyler oluyor, bizden bir şeyler gizleniyor’ diye düşünmeye başlıyor. Komplo teorileri devreye giriyor. Dahası, mevcut maddelerde yayın yasağı getirmenin yasal bir desteği olduğu da epeyce tartışmalı. Yalnızca, RTÜK Kanununun 7’nci hususunda yayın yasağı getirme şartları tanımlanmış durumda. İlgili hususta ‘Savaşlar, terör gayeli akınlar, doğal afetler ve gibisi inanılmaz durumların ortaya çıkardığı kriz vakitlerinde da söz ve haber alma özgürlüğü temel olup, yayın hizmetleri evvelden denetlenemez ve yargı kararları gizli kalmak kaydıyla durdurulamaz. Fakat, ulusal güvenliğin açıkça gerekli kıldığı hallerde veya kamu sisteminin önemli halde bozulmasının kuvvetle olası olduğu durumlarda, Başbakan yahut görevlendireceği bakan süreksiz yayın yasağı getirebilir’ tabirleri yer alıyor. Dikkat edilirse bu unsura nazaran yayın yasağı yalnızca çok olağan dışı durumlarda getirilebilir.” dedi.

Medya süratli ve yanlışsız biçimde bilgilendirilmeli

Terör olayları ya da gibisi olaylar yaşandığında yapılması gerekenin medyayı süratli ve en yanlışsız biçimde bilgilendirmek olması gerektiğini vurgulayan Prof. Dr. Süleyman İrvan, “Hemen bir kriz merkezi oluşturup bu merkez üzerinden medyaya düzenli ve sağlıklı bilgi akışı sağlanırsa yanlış haberlerin de önüne geçilebilir. Böylece yanlışlıklarda anında düzeltilebilir. Gazeteci haberini yaparken yetkililere kolayca ulaşabiliyorsa, bilgi alabiliyorsa haberini daha hızlı ve doğru biçimde yapacaktır. Medyadaki yanlış haberlerin önemli bir kısmı, gazetecilerin doğru bilgiye ulaşmada yaşadıkları güçlüklerden kaynaklanıyor.” tabirlerini kullandı.

“Olağan dışı durumlarda güvenilir doğrulama platformlarının hızla devreye girmeli”

Her şeyden evvel hiçbir gazetecinin kasıtlı biçimde bilgi kirliliğine yol açacak formda bir palavra haber yapmaya girişeceğine ihtimal vermediğini belirten Prof. Dr. Süleyman İrvan, “Bilgi kirliliği daha çok yanlışsız bilgi akışının sağlanmadığı durumlarda ortaya çıkan bir problemdir. Her vakit en sağlıklı yol, saydamlık ve hakikat bilgi paylaşımıdır. Yetkili kurumlar kriz idaresini düzgün yapar ve toplumu bilgilendirme vazifesini sağlıklı biçimde yerine getirirlerse bilgi kirliliği de süratle tesirini yitirecektir. Terör olayları üzere olağan dışı durumlarda muteber doğrulama platformlarının süratle devreye girmesi ve palavra haberlerin bu platformlar tarafından teşhis edilerek toplumla paylaşılması yeterli bir tedbir olacaktır. Lakin, doğrulama platformlarının tarafsız ve sağlam olmaları birinci şarttır.” diye konuştu.

Erişim mahzuru hakikat bir yaklaşım değil

Prof. Dr. Süleyman İrvan, bir toplumsal medya platformuna tümden erişim pürüzü getirmenin demokratik bir toplumda kabul edilebilecek bir tedbir olamayacağını söyledi ve kelamlarını şöyle tamamlandı:

“Erişim pürüzü örneğin daima palavra haber yayan, terör propagandası yapan hesaplara getirilebilir fakat bir platforma tümden erişim mahzuru getirmenin hakikat bir yaklaşım olmadığını söyleyebiliriz. Bu yaklaşım halkın haber alma özgürlüğünü engellemektir. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 10’ncu hususu, basın özgürlüğünün hangi durumlarda ve nasıl sonlandırılabileceğini açık biçimde ortaya koyuyor. Bu hudut tedbirin ölçülü olmasıdır. Ölçüsüz bir tedbir söz ve basın özgürlüğüne ziyan verir. Bir toplumsal medya platformuna tümden erişim pürüzü getirme ya da bant daraltması yoluyla toplumsal medya platformunu işlemez hale getirme ölçülü bir tedbir değildir.”

Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı